2019-жылы 20-декабрда Жогорку Евразиялык экономикалык кеңешинин жыйынында Евразия экономикалык бирлигине мүчө мамлекеттерде эмгектенгендерди пенсиялык камсыздоо жөнүндө Макулдашуунун долбооруна кол коюлган.

Пенсиялык камсыздоо чөйрөсүндө тең укуктарды камсыз кылуу, эмгекчилер мүчө мамлекеттердин аймагында ээ болгон пенсиялык укуктарын коргоо, ошондой эле өлкөлөр ортосунда пенсиялык камсыздоо чөйрөсүндө кызматташууну өнүктүрүү макулдашуунун долбоорунун негизги максаты болуп эсептелет.

Макулдашуунун долбоору боюнча жарандар ээ болгон пенсиялык укуктарынын көлөмүнө жараша пропорционалдуу принциби боюнча пенсияларды чектөө жана төлөп берүү боолголонууда, б.а. ар бир мамлекет анын аймагында ээ болгон стажга ылайык пенсия чегерет жана төлөп берет (камсыздандыруу төгүмдөрүнүн төлөнгөнүнө жараша).

Макулдашуунун долбоорунун күчүнө кириши ЕАЭБ мүчө мамлекеттерде эмгектенгендерди пенсиялык камсыздоо чөйрөсүндөгү төмөнкү маселелерди чечүүгө мүмкүндүк берет:

Макулдашуунун долбоорунун күчүнө кириши ЕАЭБ мүчө мамлекеттерде эмгектенгендерди пенсиялык камсыздоо чөйрөсүндөгү төмөнкү маселелерди чечүүгө мүмкүндүк берет:

•  эмгекке орноштурган мамлекеттин жарандары менен барабар пенсиялык камсыздоо чөйрөсүндө эмгекчилердин тең укуктарын түзүү жана ишке ашыруу;
• ар бир мамлекет аймагында иш стажынын мезгили үчүн төлөп берет  (камсыздандыруу төгүмдөрүнүн төлөнгөнүн эске алып);
•  ар бир мамлекет өз мыйзамдарына ылайык пенсияга укугун аныктайт жана өлчөмүн эсептейт;
•  пенсияга укугун аныктоо үчүн камсыздандыруу стажын жалпылоо каралган;
• ЕАЭБ мүчө мамлекеттерде эмгектенгендерди пенсиялык камсыздоо жөнүндө макулдашуу күчүнө киргенден баштап камсыздандыруу төгүмдөрү төлөнгөн мезгил үчүн пенсияларды экспорттоо.

ЕАЭБ мүчө мамлекеттер үчүн Макулдашуунун кабыл алынышынын артыкчылыктары:

• Эмгек стажын жана пенсиясын жоготпостон ЕАЭБ каалаган мамлекетинде иштөө мүмкүнчүлүгү
• Аймактардын теңдиги жана пенсияларды экспорттоо
• Легалдуу ишке орношууга дем берүү

ЕАЭБге мүчɵ мамлекеттердин ортосунда эмгекчилердин пенсиялык укуктарын жана активдерин толук кандуу жана тобокелсиз ɵткɵрүп берүү мүмкүнчүлүгү эмгекчилердин ɵзүлɵрү үчүн дагы, ошондой бул ɵлкɵлɵрдүн экономикасынын туруктуу өнүгүшү үчүн да ɵтɵ маанилүү экендигин белгилей кетүү зарыл. Пенсиялардын мобилдүүлүгү жумушчу күчтөрдүн эркин жүрүшүнүн жана макулдашылган пенсиялык социалдык саясаттын ажырагыс бөлүгү болуш керек.

Макулдашуу ЕАЭБге мүчɵ мамлекеттер ратификациялагандан кийин күчүнө кирет. Тагыраак айтканда, бул Макулдашууга кол коюлганга чейин, мисалы,  РФ иштеп жаткан Кыргызстандын жараны россиялык пенсиялык системага чегерүүлөрдү жасап, бирок бул мезгилдер үчүн пенсиялык укуктарга ээ болгон эмес.

Макулдашууга кол коюлгандан кийин эмгекчилердин ЕАЭБге мүчɵ мамлекеттерде иштеген мезгили эсепке алынып, анын пенсиялык стажы эсептелинип баштайт. Алар пенсиялык төлөмдөрүн башка пенсиялык системалардан  ала алышат, анын үстүнө акчалары туруктуу жашаган өлкөгө экспорттолушу мүмкүн. Же болбосо эмгекчинин келишими боюнча ал бул каражаттарды башка өлкөлөрдөн ала алышат. Бул жарандардын социалдык корголушунун бир кыйла жогорку деңгээлине жана адилеттүүлүккө алып келет.

Ар бир ЕАЭБге мүчɵ мамлекет ишке орноштурган өлкөдөгү иштеген мезгилине жана чегерген пенсиялык төгүмдөрүө шайкеш пенсиясынын бир бөлүгүн төлөп берээрин эске алып, эмгекчилер ЕАЭБге мүчɵ мамлекеттердеги иш берүүчүлөр менен эмгек мамилелелерин расмий тариздеши керек, тактап айтканда эмгектик, жарандык-укуктук келишимдерди түзүп, ошону менен пенсиялык укуктарын түзүшү керек. 

Түркия

Белгилүү болгондой, 2018-жылдын 9-апрелинде Анкара шаарында Кыргыз Республикасынын Өкмөтү менен Түркия Республикасынын Өкмөтүнүн ортосунда Социалдык камсыздоо жөнүндө келишимге кол коюлган.

Келишим социалдык камсыздоо жаатындагы эки республиканын жарандары үчүн бирдей укуктарды түзүүнү карайт.

Кыргыз Республикасы тараптан аталган Келишимди ратификациялоо жөнүндө мыйзам Кыргыз Республикасынын Президенти тарабынан 2019-жылдын 23-январында кол коюлган.

Ушул тапта бул Келишимди ратификациялоо жөнүндө маалымат Түркия Республикасы тараптан түшкөн эмес.

Корея.

Бүгүнкү күндө Кыргыз Республикасынын Социалдык фонду Корея Республикасынын Улуттук пенсиялык фонду менен Корея  Республикасынын Улуттук пенсиялык кызматынын пенсиялык каражаттарды төлөө маселеси боюнча Кыргыз Республикасынын Социалдык фонду менен Корея Республикасынын Улуттук пенсиялык кызматынын (мындан ары - УПК) ортосунда кызматташтык жөнүндө Меморандумдун алкагында кызматташууда. Меморандум Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2015-жылдын 2-декабрында № 579 буйругу менен бекитилген.

Пенсиялык каражаттарын бир жолку төлөмдөр Меморандумга ылайык Корея Республикасынын  Улуттук пенсиялык кызматы тарабынан ишке ашырылат. Корея Республикасынын аймагында иштеген мезгилде Кыргыз Республикасынын жарандары тарабынан түзүлгөн жана Кореянын аймагында алар талап кылбаган пенсиялык топтоолор бир жолку төлөм түрүндө (камсыздандыруу төгүмдөр жана аларды инвестициялоонун натыйжалары боюнча алынган киреше) төлөнүүгө тийиш. Ошондой эле жарандар, эгерде алар Кореяда иштеген жана Кореядан кетип жатканда пенсиялык төлөмдөрүн албаган адамдын мураскорлору болсо бул пенсиялык төлөмдөрдү алууга укуктуу.

Сауд Арабиясы.

Кыргыз Республикасынын Президенти С. Ш. Жээнбековдун Сауд Арабиясы Королдугуна расмий визитинин алкагында 2019-жылы 16-декабрда Эр-Рияд шаарында Кыргыз Республикасынын Социалдык фонду менен Сауд Арабиясы Королдугунун Мамлекеттик пенсиялык агенттигинин ортосундагы Пенсиялык камсыздоо чөйрөсүндө кызматташуу жөнүндө Меморандумга кол коюлган.

Меморандумдун алкагында пенсиялык системаны өнүктүрүү; бенефициарлар үчүн пенсияларды жана төгүмдөрдү эсептөө; пенсиялык камсыздоо системасында маалыматтык технологияларды колдонуу; актуардык изилдөөлөр ж.б. сыяктуу маселелер боюнча кызматташуу каралган.

Азыркы кезде анын күчүнө кириши үчүн зарыл болгон ички мамлекеттик жол-жоболор жүргүзүлүүдө.

Өзбекстан.

Кыргыз Республикасынын Социалдык фонду жана Өзбекстан Республикасынын бюджеттик эмес Пенсиялык фонду менен социалдык камсыздандыруу жана пенсиялык камсыздоо чөйрөсүндө кызматташуу жөнүндө меморандумга кол коюлган.